Województwo świętokrzyskie – jednostka podziału administracyjnego w południowej części centralnej Polski, jedno z 16 województw utworzonych w 1999 r. W przybliżeniu obejmuje większą część obszaru dawnego województwa kieleckiego, część tarnobrzeskiego (powiaty opatowski, sandomierski i staszowski) oraz skrawki radomskiego, piotrkowskiego i częstochowskiego.
Położenie administracyjne
Województwo jest położone w południowo-wschodniej Polsce i graniczy z województwami:
- województwo lubelskie lubelskim na długości 33,1 km na wschodzie
- województwo łódzkie łódzkim na długości 152,1 km na północnym-zachodzie
- województwo małopolskie małopolskim na długości 178,4 km na południu
- województwo mazowieckie mazowieckim na długości 200,3 km na północy
- województwo podkarpackie podkarpackim na długości 81,6 km na południowym-wschodzie
- województwo śląskie śląskim na długości 137,9 km na zachodzie
Położenie fizycznogeograficzne
Świętokrzyskie leży w obrębie Wyżyny Małopolskiej, na obszarze obejmującym:
- Wyżynę Kielecką
- Nieckę Nidziańską
- wschodnią część Wyżyny Przedborskiej
Topografia
W wymiarze północ-południe województwo rozciąga się na długości 128 km, to jest 1°09′25″. W wymiarze wschód-zachód rozpiętość województwa wynosi 151 km, co w mierze kątowej daje 2°09′53″.
Podział administracyjny
Województwo składa się z 14 powiatów (w tym miasto na prawach powiatu Kielce) oraz 102 gmin. W tym, z 5 gmin miejskich (Kielce, Ostrowiec Świętokrzyski, Starachowice, Skarżysko-Kamienna i Sandomierz), 26 gmin miejsko-wiejskich oraz 71 gmin wiejskich.
Na terenie województwa znajduje się 31 miast i 2542 wsi.
Grodzkie:
Ziemskie:
- powiat buski
- powiat jędrzejowski
- powiat kazimierski
- powiat kielecki
- powiat konecki
- powiat opatowski
- powiat ostrowiecki
- powiat pińczowski
- powiat sandomierski
- powiat skarżyski
- powiat starachowicki
- powiat staszowski
- powiat włoszczowski
W województwie świętokrzyskim jest 31 miast, w tym 1 miasto na prawach powiatu.
Ochrona przyrody
Formy ochrony przyrody w województwie świętokrzyskim.
1 park narodowy
- Świętokrzyski Park Narodowy
9 parków krajobrazowych
- Suchedniowsko-Oblęgorski Park Krajobrazowy
- Cisowsko-Orłowiński Park Krajobrazowy
- Jeleniowski Park Krajobrazowy
- Sieradowicki Park Krajobrazowy
- Nadnidziański Park Krajobrazowy
- Szaniecki Park Krajobrazowy
- Kozubowski Park Krajobrazowy
- Chęcińsko-Kielecki Park Krajobrazowy
- Przedborski Park Krajobrazowy
11 obszarów chronionego krajobrazu
- Kielecki Obszar Chronionego Krajobrazu
- Konecko-Łopuszniański Obszar Chronionego Krajobrazu
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Kamiennej
- Podkielecki Obszar Chronionego Krajobrazu
- Włoszczowsko-Jędrzejowski Obszar Chronionego Krajobrazu
- Chmielnicko-Szydłowski Obszar Chronionego Krajobrazu
- Solecko-Pacanowski Obszar Chronionego Krajobrazu
- Miechowsko-Działoszycki Obszar Chronionego Krajobrazu
- Koszycko-Opatowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu
- Jeleniowsko-Staszowski Obszar Chronionego Krajobrazu
- Przysusko-Szydłowiecki Obszar Chronionego Krajobrazu
67 rezerwatów przyrody
701 pomników przyrody
8 zespołów przyrodniczo-krajobrazowych
83 użytki ekologiczne
Nauka i oświata
W Kielcach działają dwie państwowe uczelnie wyższe:
- Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach
- Politechnika Świętokrzyska w Kielcach
Uczelnie niepubliczne:
- Wyższa Szkoła Ekonomii i Prawa im. prof. Edwarda Lipińskiego
- Wyższa Szkoła Umiejętności im. Stanisława Staszica
- Wszechnica Świętokrzyska
- Wyższa Szkoła Administracji Publicznej
- Wyższa Szkoła Handlowa im. Bolesława Markowskiego
- Wyższa Szkoła Technik Komputerowych i Telekomunikacji
- Wyższa Szkoła Telekomunikacji i Informatyki
- Wyższa Szkoła Ekonomii, Turystyki i Nauk Społecznych
- Wyższe Seminarium Duchowne
- Świętokrzyska Szkoła Wyższa
Ponadto na terenie województwa znajdują się:
- Wyższa Szkoła Biznesu i Przedsiębiorczości, Ostrowiec Świętokrzyski (uczelnia niepaństwowa)
- Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Sandomierzu(uczelnia państwowa)
- Wyższa Szkoła Humanistyczno-Przyrodnicza Studium Generale Sandomiriense, Sandomierz (uczelnia niepaństwowa)
- Wyższa Szkoła Umiejętności Zawodowych, Pińczów (uczelnia niepaństwowa)
- Wyższa Szkoła Doskonalenia Zawodowego, filia w Busku-Zdroju, oddział w Krakowie, Busko-Zdrój (uczelnia niepaństwowa)
Gospodarka
Główne gałęzie przemysłu – hutniczy Celsa Huta Ostrowiec (Ostrowiec Świętokrzyski), metalowy (Skarżysko-Kamienna), maszynowy (Starachowice), materiałów budowlanych (Kielce), ceramiczny, odlewniczy (Stąporków, Końskie), energetyczny (Połaniec).
W 2009 r. produkt krajowy brutto woj. świętokrzyskiego wynosił 34,7 mld zł, co stanowiło 2,6% PKB Polski. Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wynosił 27,3 tys. zł (77,6% średniej krajowej), co plasowało świętokrzyskie na 12. miejscu względem innych województw.
W 2010 r. produkcja sprzedana przemysłu w woj. świętokrzyskim wynosiła 20,8 mld zł, co stanowiło 2,1% produkcji przemysłu Polski. Sprzedaż produkcji budowlano-montażowej w świętokrzyskim wynosiła 4,7 mld zł, co stanowiło 2,9% tej sprzedaży Polski.
W końcu lipca 2012 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w województwie obejmowała 80,3 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 14,8% do aktywnych zawodowo.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie mieszkańca woj. świętokrzyskiego w 3. kwartale 2011 r. wynosiło 3196,60 zł, co lokowało je na 12. miejscu względem wszystkich województw.
Według danych z 2011 r. 10,0% mieszkańców w gospodarstwach domowych woj. świętokrzyskiego miało wydatki poniżej granicy ubóstwa skrajnego (tzn. znajdowało się poniżej minimum egzystencji).
Współrzędne geograficzne skrajnych punktów:
- północny: 51°20′32″ szer. geogr. N – pn.-zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 1166 (powiat konecki),
- południowy: 50°11′07″ szer. geogr. N – pd. narożnik działki ewidencyjnej nr 47/2 (powiat kazimierski),
- zachodni: 19°42′15″ dług. geogr. E – zach. narożnik działki ewidencyjnej nr 1001 (powiat włoszczowski),
- wschodni: 21°52′08″ dług. geogr. E – nurt Wisły we wsch. narożniku działki ewidencyjnej nr 1000/8 (powiat sandomierski).
Ukształtowanie powierzchni ma charakter nizinny i wyżynny (średnia wysokość 243,4 m n.p.m.) Najwyższym punktem jest wierzchołek Łysicy – 612 m n.p.m.
Stosunki wodne
Część granic województwa jest naturalna – na południowym wschodzie i wschodzie wyznacza je Wisła, na zachodzie Pilica. Prawie cały region (z wyjątkiem jednej z dzielnic Sandomierza) położony jest w lewostronnej części dorzecza Wisły.
Przez świętokrzyskie przepływają rzeki: Wisła (górna i środkowa), Pilica, Nida, Nidzica, Lubrzanka, Kamienna, Czarna Włoszczowska, Czarna Konecka, Czarna Staszowska, Wschodnia i wiele mniejszych.
Klimat
Charakterystycznym elementem województwa są Góry Świętokrzyskie stanowiące centrum Wyżyny Kieleckiej. Góry wpływają na klimat regionu, zaostrzając go. Średnia roczna temperatura powietrza wynosi 5,7 °C w Łysogórach do 8,2 °C w rejonie Sandomierza. Rozpiętość temperatur jest znaczna, w lecie sięga 32-33 °C, zimą spada nawet do –35 °C. Najcieplejsze regiony to Niecka Nidziańska i Kotlina Sandomierska.
Średnie roczne opady wynoszą 602,8 mm, przy czym silnie zależą od ukształtowania terenu. W Łysogórach sięgają 840 mm, podczas gdy na wschodnią część Niecki Nidziańskiej i Kotliny Sandomierskiej przypada 550 mm. Na terenie województwa przeważają wiatry zachodnie o prędkości 3 m/s. Rzadsze są wiatry wschodnie i południowo-wschodnie.
Źródło: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wojew%C3%B3dztwo_%C5%9Bwi%C4%99tokrzyskie